Ranny ptaszek czy nocny marek? Poznaj swój chronotyp

Pojęcia takie jak ranny ptaszek czy nocny marek słyszeliśmy w swoim życiu niejednokrotnie. Większość z nas doskonale wie co oznaczają i potrafi określić, do której z tych dwóch grup jest mu bliżej. Zastanówmy się jednak jakie cechy posiada każdy z tych chronotypów (chronotyp to wewnętrzny zegar biologiczny, określający nasze pory aktywności i spoczynku), od czego on zależy i jaki ma wpływ na nasze codzienne życie.

Ranny ptaszek

Inne określenie tego porannego typu to skowronek. Jak sama nazwa wskazuje określa osoby, lubiące wstawać wcześnie rano, ale dość wcześnie opadające z sił i kładące się do łóżka już koło godziny 21.00-22.00. Ranny ptaszek ma dla siebie dużo czasu przed wyjściem do pracy. Może w spokoju wypić poranną kawę, zjeść w ciszy i spokoju nieśpiesznie śniadanie, gdy inni wciąż słodko śpią. Są aktywni i skoncentrowani od samego rana, więc efektywna praca i skupienie na zadaniach są ich cechą charakterystyczną. Dość wcześnie ogarniają wszystkie sprawy, mają więc czas wolny już od wczesnego popołudnia i mogą go przeznaczyć na dowolne rzeczy. Nie powinniśmy zapominać o dobrodziejstwach wynikających z długiego korzystania z naturalnego światła słonecznego, mającego pozytywny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Niestety wstawanie skoro świt, a raczej chęć wczesnego położenia się do łóżka ma swoje minusy. Szczególnie jeśli pozostali domownicy lub sąsiedzi preferują dłuższy dzień aktywności. Spokojne zaśnięcie gdy inni hałasują może być mocno utrudnione a wręcz niemożliwe. Również życie towarzyskie jest mocno ograniczone, ponieważ wieczorne wyjścia do kina, restauracji czy klubu mogą być dla rannego ptaszka męczące. Praca na dwóch zmianach, szczególnie gdy wypada ona na popołudnie, może być mało efektywna w przypadku skowronka, gdyż od godziny 19.00 wyraźnie opada on z sił.

Nocny marek

Większość osób o wieczornym chronotypie narzeka na swój biorytm. Głównie dlatego, że naturalny rytm dnia jest dostosowany do porannego typu. Większość urzędów, banków, fabryk i zakładów pracy zaczyna pracę wcześnie rano. Późno chodzący spać nocny marek może mieć trudności ze wstaniem, a nawet jeżeli mu się to uda, do pełni sił dojdzie dopiero około godziny 10.00-11.00. Początkowo jego praca może być mało efektywna, ale szybko dogoni skowronka, jego skupienie będzie długotrwałe i wieczorny chronotyp będzie kreatywny i produktywny do późnych godzin popołudniowych. Nadgodziny nie będą dla niego problemem.

Wolny zawód to wymarzone zajęcie dla nocnego marka. Szczególnie dlatego, że może dostosować godziny pracy do swojej największej aktywności, przypadającej najczęściej na późne godziny wieczorne.

Czy mamy wpływ na swój chronotyp

Od czego zależy nasz chronotyp i czy na jego typ w jakikolwiek sposób możemy wpływać? Za nasz biorytm odpowiada wewnętrzny zegar biologiczny. Według badań naukowców zajmujących się chronobiologią, ma na niego wpływ kilka czynników. Według części badań chronotyp jest dziedziczny i otrzymujemy go w genach po przodkach. Zauważono również pewne zależności pomiędzy miejscem zamieszkania, zwyczajami społecznymi a nawet płcią z konkretnym typem. Wśród mieszkańców Europy wschodniej, centralnej oraz północnej przeważa chronotyp poranny czyli ranne ptaszki, natomiast wśród mieszkańców krajów subtropikalnych raczej chronotyp wieczorny czyli nocne marki. Wśród mieszkańców wsi przeważają tak zwane skowronki, a mieszkańców miast – sowy. Znacznie częściej to kobiety preferują poranny tryb funkcjonowania, podczas gdy mężczyźni dłużej przesiadują po nocach. Badano nawet wpływ pory roku, w której się urodziliśmy na nasze przyszłe upodobania. Skowronki częściej przychodzą na świat jesienią i zimą, natomiast nocne marki wiosną i latem. Według uczonych wpływ na to ma ilość światła, jaka dociera do nas w ciągu dnia. By zapewnić sobie jego odpowiednią ilość podczas długich jesienno-zimowych wieczorów należało odpowiednio wcześnie wstać.

Preferencje odnośnie godzin wstawania i pójścia spać zmieniają się w ciągu naszego życia i są różne dla poszczególnych kategorii wiekowych. Małe dzieci (do około 11 roku życia) oraz osoby starsze (po skończeniu 50 roku życia) preferują poranny typ. Młodzież oraz dorośli do 50 roku życia wolą wstawać później i gdyby nie obowiązki, z pewnością funkcjonowaliby w wieczornym trybie.

Mimo, iż zmiana chronotypu nie jest możliwa możemy zmienić swoje nawyki i przyzwyczajenia. Jesteśmy w stanie przyzwyczaić organizm do wczesnego wstawania jeżeli wymaga tego nasz typ pracy czy inne obowiązki. Prawdopodobnie w weekend i wakacje przestawimy się na dłuższe, wieczorne przesiadywanie podczas gdy skowronki raczej nie zmienią swoich nawyków. Nawet gdy ranny ptaszek zarwie noc, to rano i tak obudzi się o swojej stałej porze.

Chronobiologia jest stosunkowo młodą dziedziną nauki, którą na poważnie zajęto się w latach 50-tych XX wieku. Jednak wzbudziła na tyle szerokie zainteresowanie, że przeprowadzano badania na różnych płaszczyznach, by jak najmocniej zagłębić się w jej tajemnice. Niezależnie jednak od tego, jakim typem chronologicznym jesteś musisz się wysypiać. Wiele czynników ma wpływ na jakość naszego snu. Na niektóre mamy całkowity wpływ, na inne nie. Na szczęście wygodna powierzchnia spania zależna jest tylko i wyłącznie od naszej indywidualnej decyzji. Możemy dobrać materac do osobistych preferencji, biorąc jednak pod uwagę pewne wytyczne producenta, które mają za zadanie ułatwić nam podjęcie ostatecznej decyzji. Materace dzielimy ze względu na twardość na: materace miękkie (waga nie przekraczająca 60 kg), materace średnio twarde (60-100 kg), materace twarde (waga powyżej 100 kg), materace bardzo twarde (waga powyżej 120 kg). Na komfort a przede wszystkim trwałość wpływa również rodzaj wkładu wewnętrznego. Do wyboru są materace pocketowe, materace piankowe oraz materace lateksowe. Każdy posiada inne cechy i właściwości, a czeka nas podjęcie jeszcze jednej decyzji. Musimy wybrać warstwę zewnętrzną materaca ostatecznie kształtującą poziom oferowanego przez niego komfortu. W zależności od zastosowanej warstwy oferujemy materace termoplastyczne, materace kokosowe, materace z trawą morską, materace lateksowe, materace z końskim włosiem, materace profilowane oraz materace z profilowaną pianką Visco Memory. Przed zakupem należy dobrze przemyśleć swój wybór. W końcu materace to wydatek wysokobudżetowy, produkt, który ma nam posłużyć wiele lat.